1990-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan siyasi, sosial və iqtisadi baxımdan ən mürəkkəb dövrlərindən birini yaşayırdı. Dövlətçiliyin itirilməsi təhlükəsi getdikcə güclənir, ölkədə idarəetmə sistemi dərin böhranla üzləşirdi. Belə bir həssas mərhələdə Azərbaycan ziyalıları, ictimai-siyasi xadimləri və xalqın taleyinə biganə qalmayan şəxslər tarixi məsuliyyət hissi ilə ölkənin gələcəyi naminə ciddi addım atdılar. Məhz bu zəruri tarixi çağırışın nəticəsi olaraq “91-lər” kimi tanınan nüfuzlu şəxslərin Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyə qayıtması barədə müraciəti formalaşdı. Bu müraciət sonrakı tarixi proseslərin istiqamətini dəyişən, müstəqil Azərbaycanın möhkəmlənməsinə təkan verən ən mühüm siyasi hadisələrdən biri oldu.
“91-lər”in müraciəti yalnız müəyyən qrupun siyasi çağırışı deyildi; bu sənəd həmin dövrün reallıqlarını dərk edən və Azərbaycanın gələcəyi üçün vahid mövqedən çıxış edən ziyalı iradəsinin səsi idi. Onlar anlayırdılar ki, dövlətçiliyin qorunması, müstəqilliyin dağılmaq təhlükəsi qarşısında xilası, cəmiyyətdə sabitliyin bərpası üçün güclü siyasi iradəyə və təcrübəyə malik liderə ehtiyac var. Tarix də göstərdi ki, bu müraciət dərin uzaqgörənliyin nəticəsi idi. Heydər Əliyevin siyasi rəhbərliyə qayıdışı ilə Azərbaycan müstəqilliyin real məzmun qazanması istiqamətində dönüş nöqtəsinə qədəm qoydu. Qısa zaman ərzində idarəetmə sahəsində intizam bərqərar edildi, ölkənin dağılmaq təhlükəsi aradan qaldırıldı, daxili-siyasi sabitlik təmin olundu.
“91-lər”in müraciəti həm də xalqın dövlətçilik şüurunun təzahürlərindən biri olaraq tarixə düşdü. Bu addım bir daha göstərdi ki, Azərbaycanın ictimai-siyasi qüvvələri həlledici məqamlarda tarixi məsuliyyət daşıyır və dövlət maraqlarını şəxsi münasibətlərdən üstün tutur. Ulu Öndərin qayıdışı ilə Azərbaycanın siyasi sisteminin formalaşması, hüquqi dövlət quruculuğu, iqtisadi islahatlar və beynəlxalq aləmdə möhkəmlənmə prosesi sürətləndi. Sonrakı illərdə ölkəmiz regionda söz sahibi olan, müstəqil siyasət yürüdən və inkişaf meyillərini öz imkanları üzərində quran güclü bir dövlətə çevrildi. Bu inkişafın ideya əsaslarından biri isə məhz o vaxt göstərilən qətiyyətli mövqe – “91-lər”in tarixi müraciəti oldu.
Bu gün həmin müraciət Azərbaycanın müasir dövlətçilik yolunda dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilir. O, xalqın müstəqilliyə olan bağlılığının, dövlətə sədaqətinin, milli məsuliyyət hissinin parlaq nümunəsi olaraq tarixdə əbədi yer tutmuşdur. “91-lər”in göstərdiyi vətəndaş iradəsi nəticəsində Azərbaycan parçalanma təhlükəsindən xilas olaraq sabitlik və inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu, müstəqilliyini qorudu və daha da möhkəmləndirdi. Bu səbəbdən həmin müraciət təkcə siyasi hadisə deyil, həm də dövlətçilik tariximizin şərəfli səhifələrindən biri kimi dəyərləndirilir.
Saatlı rayon Mərkəzi Kitabxanasının əməkdaşı
Gülnarə Fərəcova