Slovakiya və Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlıq münasibətləri son illərdə xüsusi dinamika ilə inkişaf etmiş və yeni əməkdaşlıq istiqamətlərinin açılmasına imkan yaratmışdır. Keçən il imzalanmış Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə bu münasibətləri ən yüksək səviyyəyə yüksəltmiş, iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi və enerji sahələrində davamlı əməkdaşlıq üçün güclü zəmin yaratmışdır. Bu sənədin imzalanmasından sonra müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərən müştərək işçi qruplar əlaqələrin daha da dərinləşdirilməsi üçün ardıcıl və məqsədyönlü iş aparırlar. Xüsusilə iqtisadi işçi qrupunun fəaliyyətinin genişləndirilməsi, iki ölkə iqtisadiyyatları arasında qarşılıqlı əlaqələrin güclənməsinə və yeni layihələrin reallaşmasına şərait yaratmışdır.
Ənənəvi əməkdaşlıq sahəsi olan energetika üzrə həyata keçirilən layihələr bu tərəfdaşlığın strateji əhəmiyyətini daha da artırır. Azərbaycan uzun illərdir Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında mühüm rol oynayır. Keçən il Azərbaycan qazının ilk dəfə Slovakiyaya çatdırılması bu istiqamətdə əlamətdar hadisə olmaqla yanaşı, iki ölkə arasında enerji əməkdaşlığının davamlı xarakter aldığını göstərmişdir. Azərbaycanın Slovakiyaya ehtiyac duyulan hər bir həcmdə enerji resursları təmin etmək imkanına malik olması uzunmüddətli əməkdaşlığın davam etdirilməsi üçün mühüm faktordur.
Slovakiyada hökm sürən sabitlik, iqtisadi inkişaf və güclü sənaye potensialı ölkəni regionda mühüm tərəfdaş kimi tanıdır. Slovakiyanın müstəqil xarici siyasət yürütməsi isə ona beynəlxalq arenada xüsusi hörmət qazandırır. Bu siyasət bəzən müəyyən çətinliklər yaratsa da, Slovakiya öz mövqelərindən dönmədən milli maraqlara əsaslanan qərarlar qəbul edir. Azərbaycanın regionunda da Slovakiya rəhbərliyinə böyük hörmət mövcuddur və bu amil iki ölkə arasında siyasi dialoqun daha səmimi və etibarlı şəkildə inkişafına təkan verir.
Mövcud əməkdaşlıq çərçivəsi yalnız ənənəvi sahələrlə məhdudlaşmır. Bu gün informasiya texnologiyaları, süni intellekt və data mərkəzləri kimi müasir və yüksək texnoloji sahələrdə əməkdaşlıq perspektivləri də ciddi müzakirə olunur. Azərbaycanın bu sahədə üstünlüyü böyük enerji potensialına malik olması ilə bağlıdır. Hazırda ölkədə istifadə olunmayan enerji potensialı təxminən 2 giqavatdır və növbəti beş il ərzində bu rəqəmin 8 giqavata çatdırılması planlaşdırılır. Süni intellekt sistemlərinin və data mərkəzlərinin fəaliyyəti üçün fasiləsiz enerji təminatı əsas şərtlərdən biridir. Azərbaycanın geniş enerji resursları bu sahədə beynəlxalq miqyasda rəqabət qabiliyyətli platforma formalaşdırmağa imkan verir.
Enerji amili ilə yanaşı, Azərbaycanın iqlim müxtəlifliyi də data mərkəzlərinin yerləşdirilməsi üçün əlavə üstünlük yaradır. Ölkə Cənub regionunda yerləşsə də, ilin böyük hissəsində şaxtalı hava şəraiti olan soyuq bölgələrə malikdir. Bu isə data mərkəzlərinin soyudulması üçün tələb olunan enerji xərclərini xeyli azaltmağa imkan verir. Beləliklə, Azərbaycan beynəlxalq data mərkəzləri habı rolunu üzərinə götürə biləcək real potensiala malikdir. Bu xüsusda Slovakiya şirkətləri ilə əməkdaşlıq imkanlarının nəzərdən keçirilməsi iki ölkə arasında yüksək texnoloji sahələrdə yeni tərəfdaşlığın əsasını qoya bilər.
Nəticə olaraq, Slovakiya–Azərbaycan münasibətləri getdikcə daha geniş sahələri əhatə edən, strateji dəyəri artan çoxşaxəli əməkdaşlıq modelinə çevrilir. Enerji, sənaye, xarici siyasət və informasiya texnologiyaları kimi müxtəlif sahələrdə aparılan müzakirələr və icra olunan layihələr göstərir ki, bu tərəfdaşlıq uzunmüddətli və qarşılıqlı faydaya əsaslanan strateji əməkdaşlıq nümunəsidir. Bu əməkdaşlığın inkişafı həm regionların təhlükəsizliyinə və iqtisadi sabitliyinə, həm də innovativ sahələr üzrə qarşılıqlı inkişaf perspektivlərinə töhfə verir.
Telman Ağayev
Saatlı rayon Heydər Əliyev Mərkəzinin direktoru