Moldova Azərbaycanı qaza olan tələbatını ödəmək üçün prioritet mənbələrdən biri hesab edir.
Bu barədə Trend-ə müsahibəsində Moldova Respublikasının Baş nazirinin müavini, infrastruktur və regional inkişaf naziri Andrey Spınu deyib.
“Moldova ildə təxminən 3 milyard kubmetr qaz istehlak edir. Bu, kiçik rəqəmdir, lakin Moldova əhalisini (2,5 milyon nəfər) nəzərə alsaq, bu, əhəmiyyətlidir. Hətta belə kiçik həcmdə qaz sərfiyyatı olsa belə, biz diversifikasiya qaydalarını tətbiq etməli və onlara əməl etməliyik. Ona görə də Moldovanın planı üç, hətta dörd müxtəlif təchizatçı ilə uzunmüddətli əlaqələr qurmaqdır. 2021-ci ildən başlayaraq tədarük problemlərinə səbəb olan son onilliklərdə olduğu kimi, biz artıq bir təchizatçıdan tamamilə asılı ola bilmərik. Ona görə də biz gələcək idxal strukturumuzu planlaşdırarkən hər bir ayrı-ayrı tədarükçüdən qaza olan tələbatımızın təxminən 30-40 faizini ödəməyi hədəfləyirik. Onlardan biri də təbii ki, Azərbaycan olacaq”, – deyə baş nazirin müavini bildirib.
A.Spınu qeyd edib ki, artıq infrastruktur mövcuddur və onun işləmə qaydaları müəyyən edilib.
“Xüsusi vurğulamaq istərdim ki, məhz Moldovanın dövlət şirkəti “ENERGOCOM” SC tarixdə ilk dəfə olaraq Trans-Balkan qaz kəmərinin əks istiqamətdə – cənubdan şimala istismarına nail olub. 2022-ci ilin bütün dekabr ayı ərzində “ENERGOCOM”un Rumıniyadakı filialı Trans-Adriatik Boru Kəmərinin Virtual Ticarət Məntəqəsində təxminən 130 milyon kubmetr təbii qaz alıb, bu həcmləri Yunanıstan-Bolqarıstan interkonnektoru, Bolqarıstan qaz şəbəkəsi vasitəsilə Trans-Balkan qaz kəməri və daha şimaldan Rumıniya qaz şəbəkəsi vasitəsilə Moldovaya və hətta Ukraynanın qaz anbarlarına qədər göndərib”, – deyə o bildirib.
Nazir qeyd edib ki, məhz Moldova şirkəti tarixdə ilk dəfə sübut edib ki, qazın Cənub-Şərqi Avropadan Şərqi Balkanlar vasitəsilə şimala – Moldovaya, Ukraynaya və hətta Mərkəzi Avropaya nəqli nəinki mümkün, həm də sərfəlidir və həyata keçirilə biləndi:
“Bu, həm də sübut edir ki, Şərqi Balkanlarda qaz şəbəkəsi sistemi artıq Azərbaycandan qaz almağa hazırdır. Qazın həcmi Trans Adriatik Boru Kəmərinə çatdıqdan sonra onlar şimala nəql edilə bilər. Marşrut hazırdır və Azərbaycan qazı üçün də açıqdır”.
Fevralın 3-də Bakıda keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi üzrə Məşvərət Şurasının iclası barədə danışaraq o qeyd edib ki, Moldova Hökumətinin nümayəndə heyəti görüşdə layihədə iştirak edən ölkələrlə uzunmüddətli tərəfdaşlığın təşviqinə yönəlib:
“2022-ci ildə enerji bazarında müşahidə olunan və hazırda müşahidə olunan çətin vəziyyət Avropada hamımızı enerji təchizatı marşrutlarının və mənbələrinin şaxələndirilməsinin nə qədər vacib olduğunu dərk etməyə məcbur edir. Uzun illərdir ki, Avropa iki, bəzən üç, karbohidrogenlə zəngin ölkədən enerji təchizatına arxalanıb. Amma keçən il vəziyyətin hələ də kifayət qədər təhlükəsiz olmadığını göstərdi. Ötən il Avropa enerji bazarının nə qədər həssas olduğunu göstərdi. Avropa öz tapşırıqlarını yerinə yetirməli və digər böyük enerji oyunçuları ilə əməkdaşlığı genişləndirməlidir. Ən yaxın mənbələr Xəzər və Qara dəniz regionu ölkələridir ki, bu ölkələr uzun illər lazımınca qiymətləndirilməyib. İndi bazar çox sürətlə dəyişir. Ona görə də, fikrimizcə, nəinki etibarlı tərəfdaş, həm də enerji bazarında sabitliyin bərpasına töhfə verə bilən Azərbaycan və ya Türkiyə kimi ölkələrlə nəhayət, uzunmüddətli tərəfdaşlıq qurmaq üçün daha çox səy göstərməliyik. Yalnız ölkələr arasında tərəfdaşlıq iqtisadiyyatlarımızın inkişafı üçün sabit və təhlükəsiz şərait yarada bilər”.
Andrey Spınu qeyd edib ki, Cənub Qaz Dəhlizinin rolu Avropa, xüsusən də qitənin cənub və cənub-şərq hissələri üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir:
“2022-ci ildən sonra biz hamımız yaxşı bilirik ki, Avropa bazarına tədarükün başqa istiqamətinə ehtiyac var. Maye qaz, Norveç və Şimali Afrika istiqaməti ilə yanaşı, cənub-şərqdən gələn karbohidrogenlərin başqa bir axını olmalıdır. Məhz buna görə də böyük potensiala malik Azərbaycan və karbohidrogenlərin boru kəmərləri, eləcə də gəmilərlə (neft və LNG nəqli üçün) daşınmasında əsas rolu olan Türkiyə Avropa üçün mühüm yeni enerji tərəfdaşlarına çevrilməlidir”.
O xatırladıb ki, 2022-ci il dekabrın 17-də Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan hökumətləri arasında Yaşıl Enerjinin inkişafı və nəqli üzrə Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Saziş imzalanıb ki, bu da təxminən 1000 MVt elektrik enerjisi nəql etmək üçün sualtı kabelin (Qara dəniz vasitəsilə) tikintisi layihəsinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur.
“Beləliklə, Moldova Respublikası bərpa olunan enerji mənbələrindən istehsal olunan elektrik enerjisinin alınması üçün uzunmüddətli müqavilələrin bağlanmasını asanlaşdırmaq üçün bu layihənin həyata keçirilməsindən sonra mövcud olacaq nəqliyyat imkanlarına çıxış əldə etmək üçün müzakirələrə başlamaq imkanına malikdir. Bu, mənbələrin şaxələndirilməsi və ölkənin enerji təchizatının təhlükəsizliyinin yaxşılaşdırılması üçün lazımdır. Moldovanın enerji sektorunda yerli istehsalı artırmaq, elektrik enerjisi mənbələrini şaxələndirmək və istixana qazı emissiyalarını azaltmaq üçün nəqliyyat sisteminin sabitliyinə və çevikliyinə töhfə vermək üçün yeni bərpa olunan enerji layihələrinə əlavə investisiya lazımdır. Bu, xarici investorlar, o cümlədən Azərbaycandan olan özəl investorlar üçün daha geniş imkanlar yaradır”, – deyə Andrey Spınu əlavə edib.
Bu kontekstdə o qeyd edib ki, Moldova hökumətinin 401/2021 nömrəli qərarı ilə ölkə artıq 410 MVt yeni bərpa olunan elektrik enerji gücünün tikintisini dəstəkləməyi öhdəsinə götürüb:
“Moldova Respublikası hökuməti mümkün qədər tez hərraclar təşkil etməklə bərpa olunan enerjiyə sərmayənin stimullaşdırılması üçün səy göstərəcək”.
