Dahi ingilis fiziki İsaak Nyutonun üçüncü qanununa əsasən, bir cismə digəri təsir edirsə, bu zaman qarşılıqlı reaksiya yaranır. Qısası, təsir əks-təsirə bərabərdir.
Nyutonun bu izahını Rusiya-Ukrayna müharibəsi kontekstində davam edən iqtisadi-siyasi gərginliklərin nəticələrində görürük.
Fizika qanunları ilə Qərbin Moskvaya qarşı birləşmiş səylərini vahid cisim, Rusiyanı isə tək bir cisim kimi təsvir edək.
Rusiya Ukraynaya müdaxilə etdikdən sonra Qərbin Moskvaya qarşı apardığı total hibrid müharibə, tətbiq etdiyi sanksiyalar bumeranq effekti verərək Qərbin özünə qarşı çevrilir.
Bəli, artıq müharibənin ilk günlərindəki kimi “Rusiya çökür”, “Bir aya Rusiya qalmayacaq”, “Rusiya batdı” kimi fikir və tezislərin indi dövriyyədən sovrulduğunu müşahidə edirik.
Əlbəttə ki, bu sanksiyaların ağırlığı Rusiyaya ciddi mənfi təsir edir, amma müharibə uzandıqca bundan Qərb də itirir.
ABŞ-da və Avropada inflyasiyanın artması elə Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyaların yan təsirlər yaratmasının nəticəsidir, buna görə də indi Qərb hökumətləri əhalini ayağa qaldırmamaq üçün Ukraynada silah səslərinin susmasını tələb edən çağırışlar edirlər.
Rusiya Ukraynanın işğalına girişəndə, bunun yaradacağı qlobal iqtisadi gərginliyin dünyanın qalan hissəsində hansı sarsıntılar yaşadacağı dəqiq hesablanmayıb. Qərb ancaq Rusiya iqtisadiyyatının dirəklərinə atəş açmaqla öz istədiyinə çatacağını düşünürdü, hərçənd ki, atdığı güllələr rikoşet verərək özünə də dəyir.
İndi Qərb Ukraynadakı geosiyasi nəticələri arxa plana atmış kimi görünür və tektonik iqtisadi qeyri-sabitlik dalğasının hündürlüyünü azaltmaq üçün çalışır. Bura taxıl böhranı ilə bağlı yaranan acınacaqlı humanitar mənzərəni də əlavə etsək, vəziyyətin nə qədər ciddi olduğunu deyə bilərik.
Yəqin bu və ya siyasi səbəblərdəndir ki, Qərb Ukrayna hökumətini Rusiya ilə güzəştli danışmağa doğru itələyir, lakin Kiyev hökuməti cəbhədə dirəniş göstərməyə üstünlük verir.
Son bir ayda Qərb liderlərinin, ABŞ Prezidenti Co Baydenin, Fransa lideri Emmanuel Makronun dilindən çıxan kəlmələrin mahiyyəti Ukraynanı təslimçi akta imza atmağa çağırış kimi qiymətləndirilə bilər.
Ukraynadakı müharibə Qərbi də yorur, çünki silah daşınmasını və Kiyevə iqtisadi yardım paketinin də bir limiti var, bu hədlərin aşılması isə qlobal iqtisadi böhranın başlanması ərəfəsində öz resurslarını israf etməkdir.
Əvvəllər Qərb liderləri Kiyevə Ukraynaya ürək-dirək, pafoslu pozlar vermək üçün gəlirdisə, indi bu məntiq öz yerini Volodimir Zelenskini “sən Moskvanın istədiyini ver” tezisi ilə əvəzləyib.
Bu fikri gücləndirmək üçün Qərb liderlərinin bəyanatlarının ardıcıllığını və sitatları sadalasaq, yorucu olar, internet resurslarında axtarış etməklə həmin açıqlamalara diqqətlə baxmaq kifayətdir.
Rusiya isə Ukraynanın cənub oxunda işğal bucağını möhkəmləndirib, Donetsk və Luqanskda da məhdud da olsa, irəliləyişlər əldə edir.
Rusiyanı nə Qərbin Ukrayna verdiyi silahlar, nə iqtisadi embarqolar dayandırır. Bu isə Qərbi Moskva ilə gizli təmaslarla sövdələşmə stolu arxasına keçməyə məcbur edir.
Təəssüflər olsun ki, cari vəziyyət Ukrayna üçün bəlalı hərbi-siyasi nəticələrin təşkil edilməsi üçün Rusiya-Qərb danışıqlarını aktuallaşdırır.
Bəs plan nə ola bilər? Təbii ki, Ukraynanın nüfuz dairələrinə bölünməsi…
Aqşin Kərimov
