Bakı Təşəbbüs Qrupu (BTQ) 2023-cü il iyulun 6-da Bakıda “Müstəmləkəçiliyin tamamilə aradan qaldırılmasına doğru” adlı konfransın iştirakçıları tərəfindən yaradılıb. BTQ XXI əsrdə hələ də müstəmləkəçilikdən əziyyət çəkən, dünyanın müxtəlif bölgələrində yerləşən xalqların azadlıq uğrunda apardıqları mübarizəyə dəstək verir.
BTQ-nin icraçı direktoru Abbas Abbasov “Report”a müsahibəsində gələcək planlar, müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə, Bakı platformasının rolu və digər məsələlərdən danışıb.
Həmin müsahibəni təqdim edirik:
– Yarandığı gündən Bakı Təşəbbüs Qrupu neokolonializmlə mübarizəyə həsr olunmuş bir sıra mühüm təşəbbüslər həyata keçirib. BTQ ilin sonuna kimi hansı layihələri həyata keçirməyi planlaşdırır?
– İlk növbədə, təşkilatımızın fəaliyyətinə göstərdiyiniz marağa görə sizə təşəkkür edirəm. Məlum olduğu kimi, BTQ Azərbaycan Respublikasının sədrlik etdiyi Qoşulmama Hərəkatının Əlaqələndirmə Bürosunun nazirlər toplantısı çərçivəsində 6 iyul 2023-cü ildə Bakıda “Müstəmləkəçiliyin tamamilə aradan qaldırılmasına doğru” adlı konfransın iştirakçıları tərəfindən yaradılıb.
Vurğuladığınız kimi, təşkilatımız qısa müddət ərzində müstəmləkəçilik və neokolonializmlə mübarizədə mühüm təşəbbüslər həyata keçirib. Cari il sentyabrın 22-də BMT-də “Dekolonizasiya: Sakit inqilab” mövzusunda keçirilən konfrans, oktyabrın 20-də isə BTQ-nin təşkilatçılığı ilə Bakıda keçirilən “Neokolonializm: İnsan hüquqlarının pozulması və ədalətsizlik” adlı ikinci beynəlxalq konfrans buna nümunədir.
Təşkilatımızın iş planına uyğun olaraq, bu ilin sonuna qədər bir sıra tədbirlər keçirmək və müstəmləkəçilikdən zərər çəkmiş ərazilərdə fəaliyyət göstərən digər təşkilatlarla ikitərəfli əlaqələrin gücləndirilməsi istiqamətində işi davam etdirmək niyyətindəyik.
– Bildiyiniz kimi, gələn il Qoşulmama Hərəkatına sədrlik Azərbaycandan Uqandaya keçəcək. Bununla belə, qrupun icraçı direktoru kimi neokolonializmlə mübarizənin davam etdiriləcəyini bildirmisiniz. XXI əsrdə hələ də müstəmləkəçilikdən əziyyət çəkən, dünyanın müxtəlif regionlarında yaşayan xalqların azadlıq mübarizəsini dəstəkləyən Bakı platformasını necə qiymətləndirirsiniz?
– Bəli, BTQ mühüm məsələlərin müzakirəsi platformasına çevrilib. Bakı platforması hələ də müstəmləkəçilikdən əziyyət çəkən regionların nümayəndələrinə fəal dəstək verməkdə əsas rol oynayacaq. BTQ-nin Bakıda qərargahının açılışı zamanı biz ilk iclası keçirdik. Gündəliyə neokolonializm və müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizədə növbəti addımlarımızın müzakirəsi daxil idi.
Hesab edirəm ki, təşkilatın yaradılması və Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatında sədrliyi başa çatdıqdan sonra da müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizənin davam etdirilməsi, eləcə də Prezident İlham Əliyevin “Neokolonializm: İnsan hüquqlarının pozulması və ədalətsizlik” beynəlxalq konfransının iştirakçılarına müraciəti mübarizə aparan və indi də mübarizəsini davam etdirənlərə ölkəmizin güclü dəstəyinin göstəricisidir.
– BTQ-nin məqsədi təkcə Fransa müstəmləkəçiliyi ilə deyil, həm də müasir dünyada ümumən müstəmləkəçilik siyasəti ilə mübarizə aparmaqdır. Təşkilatınız müstəmləkəçilik və neokolonializmlə mübarizədə nüfuzlu dövlətlərdən dəstək almaq üçün gələcəkdə hansı tədbirləri həyata keçirməyi planlaşdırır?
– BTQ konkret ölkələrə və ya beynəlxalq təşkilatlara qarşı yönəlməyib. Təşkilatımız beynəlxalq hüquqa, norma və prinsiplərə uyğun olaraq müstəmləkəçilik və neokolonializmlə mübarizə aparmaq üçün yaradılıb. Biz nüfuzlu dövlətlərin dəstəyini axtarmırıq – fəaliyyətimiz müstəmləkəçiliyə qarşı nəzərdə tutulub. Biz XXI əsrdə müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə aparmağa hazır olan və müstəmləkəçilik əleyhinə səyləri dəstəkləyən dövlətlərlə əməkdaşlığa açığıq. Təşkilatımız belə ölkələrin dəstəyini alqışlayır.
– Sizcə, müstəmləkəçilik problemi nə üçün hələ də həll olunmur və onun XXI əsrdə yeni təzahürlərinə doğru artan meyillər nə ilə əlaqəlidir?
– Bilirsiniz, müstəmləkəçilik problemi və yeni müstəmləkəçiliyin tətbiqi bir neçə amillə bağlı davam edir.
Məsələn, Fransanın Yeni Kaledoniya və Fransız Polineziyasında geosiyasi maraqları ondan ibarətdir ki, Sakit okean regionunda mövcudluğunu təmin etsin. Fransanın ümumi ərazisi xaricdəki əraziləri daxil olmaqla 674 843 kvadrat kilometr, Avropadakı ərazisi isə 551 600 kvadrat kilometrdir. Sirr deyil ki, Fransa ümumi ərazisi və xarici ərazilərə nəzarəti baxımından dünyada ikinci ən böyük müstəmləkə imperiyasıdır.
Fransa və onun bu bölgələrdə mövcudluğu üçün digər mühüm amil müstəmləkə altında olan ərazilərin təbii sərvətləri və zənginliyidir. Bu bölgələrdə insan hüquqları, özünüifadə hüququ pozulur və yerli əhalinin faktiki olaraq deportasiyası həyata keçirilir. Neokolonializm tendensiyalarının mövcudluğu və hətta güclənməsi özünü demokratiya və insan hüquqlarının müdafiəsi tərəfdarı elan edən ölkələrin faktiki olaraq müstəmləkəçilik siyasəti yeritmələri ilə bağlıdır.
– Bakıda “Neokolonializm: İnsan hüquqlarının pozulması və ədalətsizlik” mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfransda 14 ölkənin, eləcə də Korsika və Fransanın dənizaşırı ərazilərindən olan nümayəndələr Parisin keçmiş müstəmləkələrinin daxili işlərinə kobud müdaxiləsindən və indiki müstəmləkələrində bu ölkənin insan hüquqlarını pozmasından danışıblar. Buna baxmayaraq, niyə bu dövlət ən demokratik dövlətlərdən biri kimi imicini qoruyub saxlayır?
– Açığı, sizinlə tam razı deyiləm. Fransanın müstəmləkəçilik siyasətindən əziyyət çəkən xarici regionların nümayəndələri ilə müzakirələr zamanı dəfələrlə vurğulanıb ki, rəsmi Paris yerli və xarici medianın köməyi ilə “ən demokratik” ölkə imicini qorumaq üçün fəal və səmərəli siyasət aparır.
Amma Fransanın bu obrazı indiki beynəlxalq siyasi arenanın reallıqlarına uyğun gəlmir. Bir çox siyasətçilər və ekspertlər Fransanın digər dövlətlərin daxili işlərinə kobud müdaxiləsi və hazırkı müstəmləkələrində insan hüquqlarının pozulmasına dair dəfələrlə fikir səsləndiriblər, bu barədə hələ də müzakirələr aparırlar.
– Necə düşünürsünüz, dünya birliyi antikolonializm hərəkatlarının azadlıq, təzminatın ödənilməsi və inkişaf kimi fundamental hüquqlara riayət olunması barədə səylərini dəstəkləmək çağırışlarına niyə cavab vermir?
– Bilirsiniz, bu, daha çox müasir dünyada mövcud olan ikili standartlarla bağlıdır.
Məsələn, Azərbaycan da vaxtilə bu problemlə üzləşib. Ermənistan 30 il ərzində Azərbaycan torpaqlarının 20 faizini işğal altında saxlayıb. 1993-cü ildə BMT Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi 4 qətnamə ilə bu torpaqların Azərbaycan ərazisi olduğu təsdiqlənib. Üstəlik, bu qətnamələrlə Ermənistan silahlı qüvvələrinin ölkəmizin ərazisindən dərhal çıxarılması tələb olunurdu. Amma bu qətnamələr yerinə yetirilmədi. Nəticədə Azərbaycan BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsinə əsaslanaraq öz ərazi bütövlüyünü bərpa etdi.
Bu gün dünya ictimaiyyətinin müstəmləkəçilik və neokolonializmlə mübarizəyə qarşı reaksiyası bizim görmək istədiyimiz səviyyədə deyil.
BTQ olaraq biz müstəmləkəçilikdən əziyyət çəkən regionlara, onların azadlıq, təzminatın ödənilməsi və inkişaf kimi fundamental hüquqlarına riayət olunmasına yönəlmiş səylərini dəstəkləmək üçün fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik.
Bir daha qeyd edirəm, təşkilatımız müstəmləkəçiliyə qarşı, o cümlədən Fransa ilə mübarizədə fəal iştirak etmək istəyən hər kəslə əməkdaşlığa hazırdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu, bir neçə ayın və ya bir ilin işi deyil, biz fəaliyyətimizə təxminən iki ay əvvəl başlamışıq. Əminik ki, biz gələcəkdə müstəmləkəçilik və neokolonializmlə mübarizədə uğurlar qazanacağıq.
