Ötən həftənin sonunda Almatıda (Qazaxıstan) Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri Ceyhun Bayramov və Ararat Mirzoyan arasında danışıqlar baş tutub. İki ölkənin xarici işlər nazirlərinin görüşü Almatıdakı Dostluq Evində baş tutub və bu məsələ Qazaxıstan mətbuatının diqqət mərkəzində olub. Məsələ burasındadır ki, 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra yaranmış suveren dövlətlərin sərhədlərini müəyyən edən tarixi Alma-Ata Bəyannaməsi məhz burada imzalanıb.
Xatırladaq ki, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirliklərinin rəhbərləri ölkələr arasında sülh müqaviləsinin hazırlanması ilə bağlı müzakirələr aparıb, açıq məsələlər üzrə danışıqları davam etdirməyə razılaşıblar.
Oxu.Az qazaxıstanlı politoloq, “AIN Citadel” İctimai Fondunun prezidenti, Regional İctimai Təşkilatının Terrorla Mübarizə Komitəsinin sədr müavini Assol Mirmanovadan görüşü şərh etməyi xahiş edib.
– Qazaxıstanda Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında aparılan danışıqları diqqətlə izləyirdilər, mətbuatda çoxlu yazılar, televiziyalarda xəbərlər gedirdi, sosial şəbəkələr və “Telegram” kanalları da onlardan geri qalmırdı. Bu marağa səbəb nə oldu?
– Təbii ki, maraq olub və var. Konteksti anlamaq üçün çox vacib olan məqamlar var. Biz çox şadıq ki, Prezident Kasım-Jomart Tokayev Almatıdakı bu görüşün təşəbbüskarı oldu və bu, bizim sülhə olan ümumi istəyimizi göstərdi. Qazaxıstan dövlətinin başçısı çox təcrübəli diplomatdır və bu cür təşəbbüslər təkcə onun şəxsi imicinə və nüfuzuna deyil, həm də ölkəyə sərf edir.
Daxili amillərlə bağlı daha bir vacib məqam var: Görüş Dostluq Evində baş tutub və belə evlər Qazaxıstan Xalqları Assambleyası tərəfindən idarə olunur, ölkəmizdəki bütün etnik qrupların maraqlarının təmsil olunmasını, onların informasiya təzyiqindən asılı olan daxili ünsiyyətini təmin etmək məqsədi daşıyır. Azərbaycanla Ermənistan arasındakı münaqişə qazax xalqı üçün faciə idi.
Qazaxıstan istər Rusiya və Ukrayna, istərsə də Ermənistan və Azərbaycan olsun, vahid xalqın dövlət siyasətini və istənilən münaqişə vəziyyətinə ümumi baxışı həyata keçirir. Bu hadisələrə münasibət bu və ya digər etnik qrupa mənsubluqda üstünlük təşkil olunmadan formalaşmalıdır.
Ona görə də Dostluq Evində aparılan danışıqlar bir çox səbəblərə görə simvolik bir tarixdir. Mən Qazaxıstanın xarici işlər naziri Murat Nurtleunun bu fikrini çox uzaqgörən və yaxşı qurulmuş hesab edirəm.
Qazaxlar təbii ki, Azərbaycanın tərəfindədirlər və burada türk qardaşlığı amili işləyir. Amma beynəlxalq hüquq da düzgün mövqe tutan Azərbaycanın tərəfindədir və Astana bunu dəstəkləyir. Azərbaycana səfəri zamanı Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin də Şuşaya gəlməsi çox ciddi diplomatik addım idi. Azərbaycan hərbi qüdrəti, siyasi qərarları baxımından xalqımızı ruhlandırır.
Daha sonra. Qazaxıstanda fəal erməni diasporu var və bizim Ermənistan ilə yaxşı münasibətlərimiz var. Kasım-Jomart Tokayev bu yaxınlarda İrəvana səfər edib. Beləliklə, Qazaxıstan prezidentinin xarici konturdakı hərəkətləri ardıcıl idi. Və növbəti mərhələnin – 1991-ci ildə Alma-Ata Bəyannaməsinin imzalandığı Almatıda danışıqlar platformasının təşkili tamamilə məntiqli oldu.
Birinci prezident Nursultan Nazarbayevin dövründə qonşularla bütün sərhəd məsələləri həll edildi. Qazaxıstan bunun nə qədər vacib olduğunu başa düşür və buna görə də Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhədin delimitasiyası və demarkasiyası prosesini tam dəstəkləyir.
– Bəzi ekspertlər Almatıdakı danışıqları səmərəsiz adlandırdılar…
-…Mən belə deməzdim. Heç kim bir neçə saat ərzində bütün məsələlərin həll olunacağını gözləmirdi. Amma yaxşı ab-hava, hər iki tərəfdən müsbət bəyanatlar var idi. Görüşdə təkcə sülh müqaviləsi deyil, regionda nəqliyyat kommunikasiyalarının bağlanması məsələsi də müzakirə olunub. Bu çox vacibdir.
Ən əsası odur ki, hər iki tərəf özünün uzunmüddətli strateji maraqlarını başa düşsün.
Nair Əliyev
