2019-cu ildə erməni əsilli rusiyalı tanınmış iş adamı Ruben Vardanyan ofşor firmalar vasitəsilə çirkli pulların yuyulması ilə bağlı genişmiqyaslı jurnalist araşdırmasının obyekti olmuşdu. O vaxt 20-yə yaxın media orqanı, Ermənistanın Hetq.am nəşri, Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Təhqiqat Layihəsi birgə istintaqa qoşularaq 2013-cü ildə bağlanmış Litvanın “Ukio” bankından “sızan” 60 minə yaxın maliyyə sənədi əldə etmişdilər. İstintaqın məlumatına görə, Vardanyanın “Troyka Dialoqu” bir neçə ofşor şirkətdən ibarət şəbəkə yaradıb, onların vasitəsilə Rusiya Federasiyasından pul çıxarıb.
2006-2013-cü illərdə Rusiyadan təxminən doqquz milyard dollar çıxarılıb. Hay-küylü təhqiqat daha sonra “Troyka Camaşırxanası” adlandırıldı və bu, artıq məşhur bir ad halına gəldi. “Troyka” şəbəkəsinə onlarla ofşor firma daxil idi, onlardan bəziləri “Ukio”da hesab açdılar və direktorlar − heç vaxt onların biznes əlaqələri haqqında eşitməmiş Ermənistan vətəndaşları idi. Belə vətəndaşlardan biri − Armen Ustyan jurnalistlər tərəfindən Vanadzor şəhərində tapıldı. “Troyka”nın ofşor şirkətlərindən birinin 50 milyon dollarlıq maliyyə sənədlərində məhz onun imzası var.
Pasport məlumatlarından fırıldaqçılıq sxemlərində istifadə edilən, sadəcə olaraq imzaları saxtalaşdırılan Ermənistan vətəndaşları da aşkar edilmişdi. Jurnalistlər əvvəlcə bu sənədləri imzalamaq üçün miqrantlara pul verildiyini düşünüblər, lakin araşdırmalar davam etdikcə bu şəxslərin baş verənlərdən heç bir xəbəri olmadığı üzə çıxıb. Digər maraqlı qondarma təsadüf o idi ki, Vircin adalarından olan “Quantus Division Ltd” şirkəti İngiltərənin memarlıq irsini qorumaq üçün “Prince Charles” Xeyriyyə Fonduna təxminən 200 min dollar köçürmüşdü. 2007-ci ildə pop-ulduz Prinsin “Troyka Dialoqu”nda və Vardanyanın Davos konfransında iştirakı üçün qəpik-quruş – 20 min avro köçürmüşdü. Bildiyiniz kimi, investisiya bankının vəzifəsi iqtisadiyyatın inkişafı üçün pul yığmaqdır. Beləliklə, “Troyka” (Azərbaycan ərazisində separatçı birləşmələrin bugünkü qurama dövlət naziri vasitəsilə) Rusiya iqtisadiyyatına sərmayə qoymağa hazır olan böyük xarici investorları necə tapdıqlarından qürurla danışırdı. Bu ssenaridə hamı qalib gəlməlidir: biznes böyüyür, dövlət vergi, investorlar dividendlər, investisiya bankı isə komissiya alır. Lakin Vardanyanın məsələsində “Troyka”nın idarə etdiyi firmalar bunun tam əksini etdi: onlar milyonlarla dollar, xüsusən də cinayət sxemlərindən istifadə edərək ölkədən pul çıxarırdılar.
Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Təhqiqat Layihəsinin araşdırmasına görə, dövlətin iştirakı ilə şirkət rəhbərləri, eləcə də bəzi yüksəkvəzifəli məmurların qohumları və dostları zənginləşib. “Troyka Laundromat” yaxşı qurulmuş bir sxemə uyğun olaraq daim maliyyə işini aparırdı: pul əvvəlcə bir şirkətin hesabına girir, sonra digər şirkətlərin hesablarına daha bir neçə köçürmə edir, sonra isə son alıcılara gedirdi.
“Troyka” dəniz sisteminin alıcıları da dəniz zonalarında gizlənirdi və onları müəyyən etmək, demək olar ki, mümkün deyildi. 2019-cu ildə Vardanyan təbii olaraq hər hansı qeyri-qanuni fəaliyyətdə iştirakını inkar edib və Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Təhqiqat Layihəsinə bildirib ki, onun bankının 2006-2010-cu illərdə dövriyyəsi iki trilyon rublu keçib və o, “bu böyüklükdə şirkətdəki bütün əməliyyatlardan xəbərdar ola bilməzdi”. O da maraqlıdır ki, son mətbuat bəyanatlarında separatçı Vardanyan özünü İrəvandan qəti şəkildə ayrı sayır.
Bildiyiniz kimi, 2018-ci ildə Vardanyanla Paşinyan arasında münasibətlər nəzərəçarpacaq dərəcədə pisləşdi və Moskvada Rusiya-Ermənistan biznes forumunda müəyyən toqquşma ilə bağlı mətbuatda yazılar dərc olundu. Baxmayaraq ki, hələ 2013-cü ildə Erməni Milli Konqresi fraksiyasından olan deputat Nikol Paşinyan rusiyalı oliqarxın müdafiəsinə qalxıb və Dilicanda beynəlxalq məktəbin tikintisi ilə bağlı ofşor qalmaqalından sonra Paşinyan Ruben Vardanyanın Serj Sarqsyanın qurbanı olduğunu bildirmişdi.
“Mənim simpatiyam Ruben Vardanyana tərəfdir”, – o zaman müxalifətçi, indi Ermənistanın baş naziri deyib. Bəs doqquz il sonra nə dəyişdi və ya dəyişdimi? Paşinyan və onun silahdaşları Qarabağla bağlı bəyanatlar verir, guya separatçı rejimdən ayrılırlar. Lakin bildiyiniz kimi, Ermənistan Rusiyanın sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə hərbi texnika və silahlar köçürməkdə davam edir. Laçın rayonunun Sarıbaba yüksəkliyində aşkarlanan mina sahəsi isə 2021-ci ildə Ermənistanda istehsal olunmuş piyada əleyhinə minalarla doldurulub ki, bu da İrəvanın bu silahları bir müddət əvvəl separatçılara verdiyini sübut edir.
Belə ki, Ermənistan Laçın dəhlizindən Bakı, Moskva və İrəvanın imzaladığı Üçtərəfli Bəyanatın şərtlərinə zidd məqsədlər üçün istifadə edir. Öz növbəsində Ermənistan hökuməti sülhməramlıların müvəqqəti yerləşdirildikləri Azərbaycan ərazisində evlərin tikintisinə pul ayırmaqda davam edir. Bəs ola bilərmi ki, özünü separatçıların xilaskarı elan edən və nədənsə tam vaxtında Rusiya pasportundan imtina edərək siyasətə meyil edən Vardanyan yeni camaşırxana işə salsın? Üstəlik, sülhməramlılar adı altında? Çox lazımdırmı? Qarabağa olan vətənpərvərlik hisslərini, özünü aborigen hesab edən Xankəndi sakinlərinə bir-iki xışıldayan əsginas göstərməklə inandırmaq bacarığı və PR şöbəsinin fəal işi? Hətta üç ildən sonra Azərbaycanın Qarabağda, o cümlədən özünü dövlət naziri hesab etdiyi ərazilərdə qeyd-şərtsiz universal nəzarət quracağını anlayan “üçlü”nün keçmiş qurucusu belə qısa müddət ərzində başqa bir ofşor sxemini yaxşı hesablaya bilərdi…
